آیا کاهش تعهدات برجامی ایران، سیاست درستی در مقابل خروج آمریکا از برجام است

سومین روز از نهمین دوره مسابقات مناظره دانشجویان کشور امروز دوشنبه ۱۱ اسفند ماه بین دو گروه دکتر یونایتد از استان چهار محال بختیاری به عنوان گروه موافق و گروه اقیانوس علم از استان آذربایجان غربی به عنوان گروه مخالف بر سر گذاره «کاهش تعهدات برجامی ایران، سیاست درستی در مقابل خروج آمریکا از برجام است» برگزار شد.
سید سعید رجائی از گروه موافق مناظره را با بیان تاریخچه‌ای از برجام و آنچه طی این سال‌ها رخ داده است، آغاز کرد و گفت: برداشتن تحریم‌ها برای پیشرفت یک کشور و ارتباط با سایر کشورها لازم است. بر اساس برجام گروه ۵+۱ و ایران باید پایبند به تعهدات خود بمانند. ایران باید غنی سازی را کاهش بدهد و قرار شده بود آمریکا و اروپا تحریم‌های مالی، بانکی، نفت و گاز را بردارند. وقتی این قرارداد امضا شد نه تنها تحریم‌ها برداشته نشد بلکه در سنای آمریکا قانونی برای تحریم تصویب شد و واضح بود که آمریکا به دنبال اینکه بر روی قول‌های خود بماند نیست وقتی هم که ترامپ رئیس جمهور شد بازگشت تحریم‌‌ها را اعلام کرد.
وی ادامه داد: ترامپ برای اینکه از برجام خارج شود دنبال بهانه‌های زیادی گشت و موشک‌ها و حمایت ایران از طالبان و تروریسم و … را مطرح کرد. در حقوق گفته می‌شود وقتی در قرارداد دو طرفه یکی از طرفین تعهدات خود را زیر پا می‌گذارد طرف مقابل سه راه دارد: ایران می‌توانست پای برجام بماند، یک دفعه خارج شود یا تعهدات خود را کم کند. وقتی آمریکا خارج شد آقای روحانی گفت آمریکا رفته اروپایی‌ها بمانند ما هم بر سر تعهدات خود هستیم یک سال هم همه آنچه باید انجام می‌شد، شد. اما کشورهای اروپایی همکاری نکردند ایران بهترین کار را کرد و گام به گام تعهدات خود را کاهش داد.
فائزه خوشخوی از گروه مخالف، گفت: ما با گذاره مخالف هستیم با خود برجام هم مخالف بودیم چون همه چیز را دو دستی تقدیم کردیم. اما فلسفه برجام چه بوده است؟ حتماً منفعتی داشتیم که برجام را انتخاب کردیم. توافق به چه می‌گویند؟ باید امتیاز بدهی و بگیری. کشورهای خارجی از برنامه هسته‌ای ما می‌ترسند و ما را تحریم کردند. ما نمی‌توانیم نفت بفروشیم، ۷۰ درصد درآمد کشور از نفت است، اقتصاد و اشتغال صدمه دیده است. برجام در اول خوب بود بعد ترامپ سر کار آمد، تمام معاهدات بین المللی را لغو کرد، برجام را هم همینطور.
وی ادامه داد: در دوران احمدی نژاد هم قدرت رابطه نداشتیم. وقتی هم که بایدن سر کار آمد می‌توانستیم یک ماه صبر کنیم اما مجلس قانونی تصویب کرد که موجب انفعال شد. شانس انتخاب روحانی کم بود به سراغ برجام رفت و مردم تشویق شدند که دولت روحانی می‌تواند ما را از تحریم‌ها نجات دهد. روحانی می‌گفت سه میلیون ۳۰۰ هزار بیکار داریم، بحران معیشتی داریم. گفت موضوع هسته‌ای را حل می‌کنم و با آمریکا رابطه خوبی می‌توانیم داشته باشیم. از اصول انقلاب خارج نشدن به معنی این نیست که با دیگران ارتباط نداشته باشیم. چرا باید صنعت ما قفل شود و ….
خوش خوی افزود: من ۲۲ سال سن دارم ۴۰ سال است که تحریم هستیم. تا گرانی و فقر باشد ملت با حکومت یکی نمی‌شود دولت حسن روحانی قول داده بود این مسئله را حل می‌کند. کاهش تعهدات سیاست غلطی است تورم ۳۰ درصد بالا رفته قبل از انتخابات (حسن روحانی) می‌گفت تحریم اثر ندارد در دوران انتخابات گفت که تأثیر دارد پس برجام را راه انداخت. امریکا در برجام ریز به ریز همه چیز را گفت و گفت که با سانتریفیوژها چه می باید بکنیم و …. نباید آنچه را امضای کردیم پایش را خالی کنیم. ما توافق کردیم تحریم‌ها جای خود است، این چه سیاستی است که مجلس تصویب کرده که باید کاهش دهیم تعهدات را. ما می‌گوییم کارگردان خوبی… (وقت تمام شد).
پارسا اشراق از گروه موافق نیز گفت: قول‌های آقای روحانی ربطی به گذاره ندارد ما باید بحث کنیم آیا اینکه آمریکا خارج شده سیاست درستی است که ایران هم خارج شود؟ معاهده ژنو در مورد تعهدات بین المللی می‌گوید وقتی تعهد چند جانبه باشد و یکی خارج شود سایر کشورها چند راه کار دارند اول اینکه بقیه تعهدات را ادامه دهند. ادامه دادن تعهدات برجام برای وجهه بین‌المللی ایران مهم است. در همان معاهده گفته شده اگر کشورها نتوانستند ادامه دهند می‌توانند خارج شوند. در برجام گفته شده هر گونه تحریمی علیه ایران اعمال شود یا تحریمی بازگردد ایران می‌تواند خارج شود.
وی ادامه داد: آمریکا دوباره تحریم کرد که به معنای خروج آمریکا بود اما ما با کشورهای اروپایی مذاکره کردیم. نباید یکدفعه از برجام خارج می‌شدیم اول باید ثابت می‌کردیم که آمریکا خارج شده و با شش کشور ادامه می‌دادیم که بعد آنها هم تعهدات را عمل نکردند.
اشراق از گروه مقابل سؤال کرد: آیا مشکل شما با خروج گام به گام است یا کلاً نباید برجام را تصویب می‌شد؟
شایان هوشیار از گروه مخالف در ادامه صحبت‌های این گروه، گفت: ما از برجام قرص و محکم دفاع می‌کنیم. یک عملکرد مثبت دولت روحانی برجام است که یک اتفاق کم نظیر و حتی بی نظیری بود که بعد از انقلاب ۵۷ توانست آمریکا را در مجامع بین المللی منزوی کند و حداقل مثل دوره‌های احمدی نژاد و سایر دوره‌هایی که تندروها سر کار بودند همه دنیا را علیه ایران بسیج نکرد. ما خروج آمریکا از برجام را معلول عملکرد ایران در برجام می دانم. بعد از انقلاب ۵۷ جمهوری اسلامی سیاست تهدید را محور قرار داده و راهبردش مرگ بر امریکا و اسرائیل است.
وی ادامه داد: راهبرد ایران تهدید آمیز بوده و میانه خوبی برای تعامل با جهان نداشته است. نظام سیاسی ایران ایدئولوژیک است. این نظام‌ها نسبت به هر چیزی نظر خاصی دارند و جهان بینی خود را شکل می‌دهند. ایران تهدیداتی منظماً علیه غرب و آمریکا کلامی و عملی داشت که خروج از پروتکل الحاقی مهم‌ترین بخش آن بوده است. آژانس را نیز منظماً تهدید به اخراج کردیم در حالی که تعهد داشتیم که آژانس … (وقت به اتمام رسید).
سید سعید رجائی از گروه موافق، ادامه داد: ما دچار دوگانگی شدیم چون یکی از اعضای گروه مقابل می‌گوید برجام دست آورد دولت روحانی بوده اما خانم خوش خوی گفتند که با اصل برجام مخالفند که این تناقض است. درباره گذاره اگر ایران می‌خواست یک دفعه از برجام خارج شود یک بحث هزینه و زمانی بود که برای رفع تحریم‌ها گذاشته بود و ارزش کارش از بین می‌رفت. مسئله دیکر رسانه‌ها هستند باید در دید رسانه‌ها نشان دهیم که بدعهدی را در عملکردمان نداشتیم.
وی ادامه داد: رهبری می‌گفتند که به حرف‌های آمریکا خوش بین نیستند و برجام ظرفیتی بود که توان فکری جامعه ارتقا پیدا کند. همه می‌دانستیم که احتمال چنین چیزی هست (خروج آمریکا از برجام). می‌دانستیم اگر عقب نشینی کنیم بقیه کشورها به کمک ما نمی آیند. برجام مثل دیواری بود که ساخته شد ما می‌توانستیم کم کم این دیوار را خراب کنیم اینگونه امکان بازگشت آمریکا بیشتر بود. پنج عضو دیگر در برجام هستند که اگر بتوانند پای برجام بمانند خیلی از مشکلات اقتصادی حل می‌شود و آمریکا هم تشویق می‌شود که بازگردد.
خوشخوی از گروه مخالف ادامه داد: ما باید حسن نیت خود را نشان می‌دادیم این کاهش تعهدات کار بدی است چون نمی‌توانیم بنیادهای جهانی را با خودمان یکی کنیم چون به اسم تروریست ما را می‌شناسند. برجام خوب است که می‌توانیم نفت بفروشیم با قدرت‌های جهانی ارتباط داشته باشم. من می گویم اگر کاهش تعهدات را داریم کمی سر خم کنیم نه اینکه تسلیم شویم اما بعد از ای تکه قدرت گرفتیم آن‌وقت به آمریکا هم درست تعامل کنیم. آمریکا اگر چه کارگردان خوبی است ما باید بازیگر خوبی باشیم.
در برجام شکست خوردیم چون دیپلمنات های ما نتوانستند موفق شوند باید پایبند به تعهدات باشیم تا چرخه اقتصاد بچرخد. وقتی ملت من به هر چیزی تن می‌دهد زباله گرد و کودکان کار چون تورم خیلی بالاست. کاهش تعهدات برجامی سیاست غلطی استن. ما نمی‌توانیم با آمریکا مقابله به مثل کنیم. جز برجام توافق دیگری نداریم. شما لطفاً پاسخ دهید چرا موافق کاهش تعهدات هستید؟
پارسا اشراق از گروه موافق، گفت: گام پنجم خروج است. ایران دارد طبق پروتل‌ها کاهش تعهدات، برجام را دنبال می‌کند ایران هنوز از برجام خارج نشده و این سیاست درستی است که قدم به قدم از برجام خارج شویم. وقتی یکی خارج شود وین می‌گوید بقیه هم می‌توانند خارج شوند از تعهد، خود برجام هم گفته در صورتی که تعهدات اجرا نشود ایران می‌تواند طبق پروتکل کاهش تعهدات و حتی خروج را انجام دهد.
وی افزود: همانطور که طبق قانون سنا ترامپ تحریم‌‌ها را بازگرداند ایران هم طبق قانون مجلس می‌تواند چنین کند. در نگاه دینی هم همین مطرح شده است. خیار شرط و خیار تخلف از شرط می‌گوید اگر تعهدی را کردیم و دیگری خارج شد ما هم می‌توانیم خارج شویم.
اشراق به مثال مطرح شده به عنوان ساخت دیوار و خراب کردن آن اشاره کرد و گفت: مثال زدند که دیواری ساختیم به اسم برجام. این دیوار با هفت کشور ساخته شد یک کشور خارج شد ایران چند سیاست دارد اول اینکه کاملاً خراب کند و زمان و انرژی و سرمایه که صرف شده را هدر بدهد اما اینکه طبقه طبقه دیوار را خراب کند با این شرط که اگر بازگشتند ما هم ادامه می‌دهیم این نظر درستی که ما معتقدیم. خراب کردن یکدفعه معقول نیست وجهه خوبی هم در بین الملل ندارد آرام آرام کاهش دادن تعهدات معقول است.
شایان هوشیار از گروه مخالف، عنوان کرد: در مناظره تنها موضوعی که مطرح نشد این هست که جایگاه منافع ملی کجاست؟ دوستان طوری صحبت می‌کنند که انگار ما در مدینه فاضله هستیم، سیاست پویا است و مشکل اقتصادی فرهنگی و اجتماعی نداریم. همه از حاکمیت جمهوری اسلامی راضی هستند پس منطقی است که قرص و محکم مقابل آمریکا بایستیم و سیاست‌هایی که ۴۲ سال موفقیت آمیز بوده را ادامه دهیم. ما یک پرسش ساده مطرح می‌کنیم شما گفتید ایران میز مذاکره را ترک نکرده. میز مذاکره را ترک نکرده یعنی آمریکا پیشنهاد مذاکره مستقیم می‌دهد ایران هم قوبل نکرده و آمریکا ناامیدانه می‌گوید ایران نپذیرفت. این یعنی میز مذاکره را ما ترک نکردیم؟ هنوز هیچ چیز نشده وعده می‌دهیم که اگر لازم باشد اورانیوم را ۶۰ درصد غنی سازی می‌کنیم این یکی از مصادیق این است که میز را ترک نکرده‌ایم.
وی افزود: چرا در مسئله هسته‌ای نسبت به ایران اینقدر حساسیت وجود دارد؟ چون ایران تنها کشوری بوده که مرگ بر آمریکا گفته و خواسته یک کشور را رسماً و علناً نابود کند یادتان نرود جوهر برجام خشک نشده موشک هوا کردیم و رویش عبری نوشتیم که اسرائیل باید از بین برود.
وی در پایان گفت: طرف مقابل بحث را ای کاش مصداقی تر مطرح می‌کردند که این کاهش تعهدات چه نفعی برای ملت ایران داشته است. ما در شرایط مثبتی نیستیم که همه چیز خوب و عادی باشد پس همه چیز را کاهش می‌دهیم و آمریکا هر کاری خواست بکند.