بازی‌های رومیزی در ایران

نویسنده: پیر سیلوستر (Peer Sylvester )

مترجم: پارسا امیراحمدی

ویراستار: علی طباطبایی

به خاطر آماده‌سازی بخشی از نمایشگاه «اشپیل دیجیتال» [۱] بنا به وظیفه، با نمایندگان «رومیز» و «فربودانگاره ( Reality Games )» صحبت کردم. به خودم گفتم درباره‌ی آنچه که آموختم، حداقل چند کلمه‌ای بنویسم، زیرا این یک فرهنگ بازی است و ممکن است شما متوجه‌ی آن نشوید و درکش نکنید. قسمت اصلی مقاله، برداشت من از چهار بازی ایرانی است که قبلاً بازی کرده‌ام.

البته مدتهاست تخته نرد را که یک بازی ایرانی است به خوبی می‌شناسیم. حدود یک دهه است که ما با نسل جدیدی از بازی‌های ایرانی مواجه می‌شویم. حدود سال ۲۰۱۳ اولین کافه بازی رومیزی ایرانی در شیراز تأسیس شد و دو سال بعد اولین کافه‌بازی در پایتخت ایران، تهران افتتاح شد. هم اکنون حدود ۳۰۰ کافه بازی در ایران وجود دارد که حدود ۵۰ کافه آن در پایتخت هستند. با بررسی این روند می‌بینیم بازی‌های رومیزی در حال رونق گرفتن هستند. در ابتدا از بازی‌های وارداتی استفاده می‌شد. سپس یک نسخه فارسی از « Dixit » وارد بازار شد [۲]. احتمالاً در سال ۲۰۱۶، اولین توسعه بازی ایرانی منتشر شد: «دیوان» بر اساس «مافیا و گرگینه» [۳] طراحی شده اما از افسانه‌های کهن ایرانی نشأت گرفته است. در سال ۲۰۱۸، «زار» اولین بازی با طراحی کاملاً ایرانی، از طریق سرمایه گذاری جمعی تأمین شد. این بازی توسط «فربودانگاره ( Reality Games )» که در سال ۲۰۱۶ تأسیس شد، ساخته شده است. در سال ۲۰۱۹، فربودانگاره «شاه دزد وزیر» را ساخت که احتمالاً موفق‌ترین بازی آنها است. برای این بازی، طراحان از تجربه متخصصین علوم شناختی استفاده کردند. در آینده نزدیک نسخه دو نفره این بازی منتشر خواهد شد. اکنون از ایران تماس‌هایی با طراحان بازی‌های بین‌المللی نیز وجود دارد که بازی‌های آنها را در ایران منتشر کنند. یکی از آنها «مارتین ندرگارد اندرسن» [۴] است. همکاری با « Helvetiq » قطعاً باعث می‌شود ناشر برای ما نیز بهتر شناخته شود.

مانند خیلی از بازی‌های رومیزی دیگر، بازی‌های ایرانی نه تنها در کافه‌ها موجود هستند، بلکه به صورت آنلاین نیز در اختیار مشتریان قرار گرفته‌اند. بایستی در اینجا به سایت «رومیز» اشاره کرد. این سایت احتمالاً به عنوان سایت رسانه‌ای آغاز به کار کرده است اما اکنون نه تنها بازی‌های خارجی را بومی‌سازی و تولید می‌کند، بلکه بازی‌های خود را نیز منتشر می‌کند. یکی از نویسندگان و طراحان بازی این سایت به نام «امیر سلامتی» مقام سوم را در مسابقه طراحی بازی «Hippodice » [۵] به‌دست آورد که با چشم پوشی از چند مورد می‌توان طراحی او را در حد عالی توصیف کرد.

در سال ۲۰۱۹، سه ناشر ایرانی قرار بود که برای اولین بار به شهر اسن [۶] بروند، اما به دلیل مشکلات ویزایشان سفر آنها لغو شد. غیر از «رومیز» و «فربودانگاره»، گروه «دورهمی» سومین ناشری است که بازی‌هایی برای بسیاری از گروه‌های سنی طراحی و تولید می‌کند که در مورد این «هیلکو» [۷] چند خطی نوشته که ارزش خواندن دارند. «هوپا» و «باهمزی» دو ناشر بزرگ ایرانی دیگر هستند که متأسفانه، من تاکنون با این دو ناشر تماسی نداشته‌ام و نمی‌توانم هیچ اطلاعاتی درباره‌ی آنها ارائه کنم. از جانب خودم امیدوارم که این وضعیت تغییر کند زیرا بازی‌های مستقل ایرانی را که تاکنون انجام داده‌ام باب میلم بوده و توانسته سطح انتظارم را برآورده کند و فکر می‌کنم بازی‌های این دو شرکت هم ممکن است به گروه بازی‌های مورد علاقه‌ام اضافه شود.

در مجموع اگر می‌توانید انگلیسی صحبت کنید به نظرم تمام بازی‌های اشاره شده را می‌توانید بازی‌کنید و قادر خواهید بود که آنها را از «اشپیل دیجیتال» تهیه کنید و نسخه‌های خریداری شده را با پست معمولی و الکترونیکی دریافت کنید.

«زار (فربودانگاره)»: از یک طرف ویژگی‌های این بازی مانند: فانتزی بودن، نیاز به شانس بالا، تجربه‌ی حال‌وهوای بازی (نه صرفاً برنده شدن)، تمرکز و وسایل بازی را در هیولا‌های سیاهچاله‌های بازی «هیروکوئست» [۸] می‌توان یافت. از طرف دیگر، این بازی چنان ریشه در فرهنگ (بازی) ایرانی دارد که گویی هیچیک از عناصر موجود در سیاه چاله‌های «هیروکوئست» را ندارد. حتی شیوه نبردهای کوچکی که آن‌ها را مشاهده کرد‌ایم هم در این بازی متفاوت هستند. شاید آدمک‌های [۹] فولادی وسایلی از بازی باشند که بیشترین شباهت‌ها را به هیولا‌های سنتی بازی «هیروکوئست» راداشته باشند. علاوه بر این، وسایل متفاوتی مانند: سکه‌های واقعی، صفحه بازی پارچه‌ای، یک وسیله که در آن ۴ تاس مانند یک رشته مروارید به هم متصل هستند [۱۰] و یک صفحه متحرک دو طرفه [۱۱] که صفحه هایش در جهت مخالف هم کار می‌کنند نیز در بازی وجود دارد.

هدف کلی بازی، بیرون کردن اهریمنی است که در عمارت پنهان شده است. در مجموع، بازی به چند مرحله تقسیم می‌شود: در دو قدم اول بازیکنان عمارت را جستجو می‌کنند و در این حین می‌توانند کاشی‌های [۱۲] اتاق‌های عمارت را قرار دهند و همزمان در اتاق‌ها جابجا شوند. هنگام گذاشتن کاشی‌ها می‌توانید به ترکیب خاصی از اتاق‌ها برسید و شکل‌های مختلفی بسازید و سکه جمع‌آوری کنید (سکه‌ها دو نوع‌اند: مشخص‌کننده دامنه حرکت و مشخص‌کننده قدرت نبرد [۱۳]. این سکه‌ها همچنین برای استفاده از ابزار مورد نیاز هستند. همچنین در پایان بازی به عنوان امتیاز پیروزی محسوب می‌شوند). شاید بازی‌کردن «زار» سخت باشد اما در مقابل شما یک بازی «کاشی‌گذاری» و «فانتزی» خوب را کنار هم تجربه خواهید کرد. برای پایان دادن به بازی باید اهریمن را شکست دهید. این فقط با کمی شانس اتفاق می‌افتد. در صورت موفقیت، پاداش دریافت می‌کنید. با گردش در اتاق‌ها، اتاق‌هایی که اهریمن ممکن است در آنها حضور داشته باشد، کاهش می‌یابد. اگر در نهایت فقط یک اتاق باقی بماند، اهریمن در همان جا است و با وارد شدن به آن اتاق، بازی وارد مرحله آخر که مبارزه با اهریمن است می‌شود. اولین بازیکنی که بتواند وارد اتاق شود از یک امتیاز فوق‌العاده برخوردار خواهد شد. سایر بازیکنان هم فرصت این را دارند که با تأخیر به اتاق مذکور برسند. این موضوع می‌تواند تا حدودی به طولانی شدن بازی بیانجامد. غیر از موارد ذکر شده در این بازی نکته‌ی دیگری هم وجود دارد که من تا به حال در بازی‌های فانتزی دیگر این موضوع را ندیده بودم. اگر در آخر اهریمن شکست بخورد، باز هم بازی ادامه دارد. شما همچنان می‌توانید سکه جمع کنید و راه یکدیگر را تخریب کنید که این قسمت، بخش مورد علاقه‌ی من است.

«زار» بدون شک در سبک خود و با وسایل و نحوه‌ی بازی ناآشنا، بازی خاصی به حساب می‌آید. هر کس که بخواهد این بازی را انجام دهد باید بداند که این بازی نیاز به شانس بالایی برای پیروزی دارد (درست مثل «هیروکوئست» با این تفاوت که همکاری در این بازی وجود دارد). شما برای بازی باید اعداد و حروف فارسی را یاد بگیرید. در راهنما همه علائم با جزئیات کاملاً توضیح داده شده‌اند و مرورهای کلی وجود دارد، اما شما هنوز هم باید بدانید که به دنبال چه چیزی باشید. شاید تشخیص عملکرد وسایل بازی و سکه‌ها سخت باشد که می‌توان با فهم تشابه و ارتباط نشانه‌های سکه‌ها و وسایل بازی [۱۴]، بازی را مثل من انجام دهید لذت ببرید.

«شاه دزد وزیر (فربودانگاره)»: بازی‌های سبک «شاه دزد وزیر» احتمال کمی دارد که مرا مجذوب خودشان کنند. شش نقش مخفی برای هر بازیکن وجود دارد و اگر کمتر از شش بازیکن داشتیم، نقش‌های موجود باز هم در بازی هستند. با دیدن این بازی اولین چیزی که به ذهنم رسید، سبک «نقش مخفی» بود که در حین خواندن قوانین این فکر تا حدی از سرم بیرون رفت. در مجموع، هر کسی می‌تواند به سادگی هر نقشی را بگیرد. اگر کسی مخالفت نکند شما صاحب همان نقش می‌شوید بدون اینکه دیگران بدانند شما واقعاً چه نقشی را دارید (حتی ممکن است در قسمت‌هایی خودتان هم ندانید چه نقشی دارید). اگر اعتراضی شود، بررسی می‌شود و اگر بلوفتان برملا شود، فقط یک حرکت را از دست می‌دهید. معترض بیشتر ریسک می‌کند زیرا اگر اشتباه کند یک سکه از دست می‌دهد و نهایتاً هم کسی برنده است که بیشترین سکه را داشته باشد. این مرا کمی به یاد بازی «هوکس» ^[۱۵] انداخت و با این تصورات اولین بازی خود را شروع کردم. بر خلاف بازی «هوکس»، بازیکنان با بلوف بی نقص می‌توانند برنده بازی شوند. این یک بازی بلوف بی‌عیب و نقص است. از طرف دیگر، در «شاه دزد وزیر»، همه چیز در مورد این است که ابتدا بفهمید هر نقشی کجاست. از آنجا که نقش‌ها می‌چرخند (در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف جهت عقربه‌های ساعت، با ۱ یا ۳ فاصله) تشخیص این امر سخت است اما از آنجا که موقعیت‌ها تقریباً همیشه نسبت به یکدیگر ثابت هستند (توانایی خاصی وجود دارد که این کار را غیرممکن می‌کند) با کمی فکر کردن این تشخیص غیرممکن نیست. اگر موقعیت‌ها مشخص باشد، می‌توانید برای به دست آوردن نقش‌هایی که برای برنده شدن نیاز دارید برنامه‌ریزی و بازی کنید.

در مجموع، «شاه دزد وزیر» با وجود قوانین بسیار ساده، یادگیری دشواری دارد. در دفعات اول بازی شما دقیقاً نمی‌دانید که چه کاری باید انجام دهید اما پس از انجام مکرر بازی، همراه با اینکه نقشه‌های رقبای خود را خنثی می‌کنید به هدف و روش بازی پی خواهید برد. در ابتدا خودم فکر می‌کردم که این بازی صرفاً برای گذران وقت و شب‌نشینی است اما اکنون از «شاه دزد وزیر» به عنوان تقویت کننده‌ی هوش و حافظه یاد می‌کنم. از بین سه بازی فربودانگاره، «شاه دزد وزیر» را بیشتر از بقیه دوست دارم و آن را بیشتر بازی می‌کنم. من مشتاق عرضه نسخه دونفره «شاه دزد وزیر» هستم. من بازی‌های مبتنی بر حافظه را دوست ندارم، اما این بازی موفق شده است به عنوان یک بازی تاکتیکی نظر مرا جلب کند.

«ژاندارمری (فربودانگاره)»: در «ژاندارمری» اتفاقات خوب زیادی صورت گرفته است. به طور خاص طراحی گرافیکی و موضوعی عالی است. موضوع کلی بازی، حول یافتن مظنون‌هایی است. برای انجام این کار، باید شاهدان را پیدا و از آنها سوال کنید که به صورت زنجیره‌ای منجر به پیدا شدن شاهدان جدید و ادامه مسیر بازی می‌شود. این بازی با مقایسه کردن جلو نمی‌رود بلکه با جمع‌آوری (کارت) کار می‌کند. هر کارت برخی از نمادهای مشخصی را نشان می‌دهد که شخصیت مظنون را مشخص می‌کند مانند کارمند دولت، جواهرات، عینک و …. در مرحله‌ی بعد بازیکنان باید کارت‌هایی با یک یا دو مورد از این ویژگی‌ها را به‌دست آورند (به نوعی می‌توان گفت قدم به قدم سرنخ‌ها را جمع کنند). همچنین می‌توانید این موارد را حذف هم کنید که وسیله‌ای به نام بایگانی برای این کار استفاده می‌شود. در کل شما می‌توانید فقط چهار کارت مربوط به پرونده را در دست داشته باشید و در صورت داشتن کارت بیشتر، موارد اضافی را باید در بایگانی که به شکل یک کمد در جعبه بازی وجود دارد، قرار دهید. این به خودی خود، ایده‌ای جالب است. اگر شاهدی یا مظنونی را با سرنخ به‌دست آمده بازداشت کنید (به عنوان مثال یک کارت بگیرید، که نشان دهنده ویژگی فرد مورد نظر بازی است) تمام کارت‌های موجود بر کارت آن پرونده را می‌توانید بر‌دارید. هر چه کارت برجسته‌تر و مهم‌تر باشد، امتیاز دریافتی هم بیشتر می‌شود. این بازی از نظر موضوعی و هدف، بازی کاملی است. با همه‌ی اوصاف آنچه در «ژاندارمری» اتفاق می‌افتد برای من خیلی کند است. مثلاً ویژگی کارت‌ها فقط به صورت اندکی در هر دست تغییر می‌کند و فکر نمی‌کنم که این بازی به اندازه کافی پویا باشد. از طرف دیگر، هر دست با بیش از چهار بازیکن بسیار کندتر از حالت‌های تعداد کمتر سپری می‌شود که مجدد سبب کاهش پویایی می‌شود. این واقعیت که تنها با احتمال ۳۰ ٪ می‌توان به بایگانی دسترسی داشت، نشان می‌دهد که این عنصر بازی آنچنان که انتظار می‌رود مؤثر نبوده است. با اینکه یادگیری «ژاندارمری» آسان‌تر و سریع‌تر از «شاه دزد وزیر» است، اما از بین سه بازی اشاره شده، این بازی برحسب سلیقه شخصی من ضعیف‌‌ترین بازی است که البته این فرصت‌سوزی هم بود چرا که همانطور که گفته شد از نظر گرافیکی و مکانیزم اصلی، بازی خوب طراحی شده است.

«سوپر تیم (رومیز)»: من فقط یک بار این بازی را انجام داده‌ام و آن هم نسخه‌ی دیجیتالیش به‌صورت آنلاین بود اما بلافاصله پس از آن بازی را سفارش دادم که این به گونه‌ای کیفیت بالای آن را نشان می‌دهد. بسیاری از طراحان و ناشران با موفقیت‌های کم و زیاد از موضوع فوتبال بهره برده‌اند. ساختن یک بازی متناسب با موضوع یک بازی دیگرآسان نیست چرا که ممکن است به قوانین کپی رایت برخورد کنید، اما با همه‌ی این موارد باز هم می‌شود در چارچوب زمین فوتبال بازی طراحی کرد. «امیر سلامتی» [۱۶] این کار را با ترکیبی هوشمندانه‌ای از کارت و تاس انجام داده است. تیم‌ها مانند بازی «فوتبال خیابانی (سوالیس)» [۱۷] کوچک شده و بازی ساده‌تر شده است. عدد تاس در مورد پاس، شوت به سمت دروازه و تکل تصمیم می‌گیرد و در کنار آن کارت‌ها حرکات تاکتیکی را امکان پذیر می‌کنند. بازی سیستمی هوشمندانه دارد: از یک طرف، کارت‌ها اقدامات استاندارد ساده را امکان‌پذیر می‌کنند، و از طرف دیگر مهم تر از همه چیز، قابلیت حرکت در چند ایستگاه را هم فراهم می‌کنند. در حین بازی شما انگیزه خاصی دارید که واقعاً این حرکات را انجام دهید، زیرا پاداشی به نام «روحیه تیمی» در نظر گرفته شده است. در هر نوبت می‌توان بازیکنان را جا‌به‌جا کرد. به عنوان مثال هنگام جلوگیری از ضد حمله یا برای افزایش شانس تاس که برای زدن شوت به سمت دروازه مهم است می‌توان از این ویژگی استفاده کرد. علی‌رغم کمبود کرنر و پنالتی (که این کمبود در طول بازی ملموس است) بازی بیشتر از فوتبال واقعی ما را به یاد بازی‌های رایانه‌ای «FIFA» و«pes» می‌اندازد که این نکته‌ی خوبی به حساب می‌آید. اگر بخواهید گل بزنید باید تهاجمی‌تر از یک باشگاه بوندس لیگایی بازی کنید. به نظر من، این بازی تقابل بین تاکتیک‌ها و تاس‌ها را بهتر از «فوتبال خیابونی (سوالیس)» مدیریت کرده است. من اغلب بازی‌های دو نفره نمی‌خرم، اما این بازی ارزش خرید را داشت. همچنین به دلیل اینکه تیم‌های مختلفی با نقاط قوت و ضعف و تاکتیک‌های مختلف در بازی به کار بسته شده‌اند، کنجکاوی مرا به سمت خرید بازی سوق داد.

بروزرسانی: من به تازگی فهمیدم که هیچ مشکلی به‌خاطر ویروس کرونا وجود نخواهد داشت و برای نسخه ایرانی آن با ۴ نقشه به ازای هر تیم تا ژانویه [۱۸] ترجمه خواهد شد.

من بازی «بلاد: سرزمین شمشیر و قلم» [۱۹] را از «رومیز» سفارش دادم. این بازی هم بسیار اصیل به نظر می‌رسد. به هر حال بازی به خوبی طراحی شده است. قابل توجه است: فقط هنگامی که بازی‌هایی با پیشینه فرهنگی متفاوت انجام می‌دهید متوجه می‌شوید که چقدر آنها متفاوت و بیانگر آن فرهنگ‌اند. این اتفاق در به‌کارگیری مکانیزم‌ها و طراحی گرافیکی بازی‌ها نیز صدق می‌کند. این موضوع در ده پانزده سال گذشته که بازی‌های رومیزی در جنوب شرقی آسیا گسترش یافتند، ثابت شد و اکنون در مورد ایران نیز همینگونه است.

منبع:

https://www.spielbar.com/wordpress/ 2020/11/29/21084/