احساس مسئولیت اجتماعی در ایران کاهش پیدا کرده است / نظر شما چیست؟

«احساس مسئولیت اجتماعی در ایران کاهش پیدا کرده است» موضوع هفتمین مناظره از دور مقدماتی نهمین دوره مسابقات مناظره دانشجویی بود که امروز یک‌شنبه ۱۰ اسفند ماه برگزار شد.
در این مناظره گروه مونیکس به عنوان گروه موافق و گروه اندیشه نو به عنوان گروه مخالف به مناظره پرداختند.
مهدی سقاوی از گروه موافق، به تفاوت واکنش مردم به گران شدن دلار در ایران و ترکیه اشاره کرد و گفت: مردم وقتی دلار بالا رفت برای خرید آن صف کشیدند اما در کشور ترکیه وقتی ارزش دلار بالا رفت مردم دلارشان را به دولت فروختند. در دولت دکتر مصدق کشور در شدیدترین تحریم‌ها قرار داشت. دولت به کمک اوراق قرضه و کمک مردم شرایط را بهتر کرد مثل اوایل انقلاب.
وی ادامه داد: وقتی دولتی داشته باشیم که در وام‌هایی به آقازاده‌ها می‌دهد و مسائل مختلف رانت و … به وجود می‌آورد موجب کاهش اعتماد اجتماعی مردم می‌شود. مردمی که زمانی که امام حساب ۱۰۰ را معرفی کرد و گفت مردم می‌خواهیم مسکن بسازیم مردم با جان و دل کمک می‌کردند. با کارهای دولت مردم به جایی می‌رسند که وقتی دولت می‌گوید افرادی که ثروتمند و نیاز ندارند از یارانه صرف نظر کنند، نمی‌کنند.
سقاوی این سوال را از طرف مقابل مطرح کرد که آیا مسئولیت اجتماعی ایرانیان نسبت به گذشته همان میزان است آیا کاهش پیدا نکرده است؟ زمانی شهید عالی به مافوق خودش نامه زد و خواست از حقوقش کم کنند تا پول در بیت‌المال بماند حال این را با رفتار مسئولان کنونی مقایسه کنید.
آرمان مهری از گروه مخالف در آغاز بحث خود احساس و مسئولیت را تعریف کرد و گفت: احساسِ مسئولیت یک احساس درونی است که شما را به کارهای درونی که خود، جامعه و حکومت انتظار دارد انجام دهید، ترغیب می‌کند. در تعریف مسئولیت پذیری هم باید گفت متعهد شدن برای انجام کارهایی که از شما انتظار می‌رود به عنوان عضوی از گروه و جامعه انجام دهید.
وی در بیان تفاوت مسئولیت پذیری با احساس مسئولیت، گفت: مسئولیت پذیری عینی و قابل سنجش است اما احساس مسئولیت جنبه ذهنی دارد و ممکن است هیچگاه توانایی برای بروز احساس مسئولیت فراهم نشود. لازمه مسئولیت پذیری عینی احساس مسئولیتی است که ذهنی است.
مهری ادامه داد: احساس مسئولیت اجتماعی احساس درونی در چهارچوب اخلاقی است و نشان می‌دهد افراد با نهادهای اجتماعی تبادل همکاری می‌کنند و می‌تواند منجر به بروز مسئولیت پذیری اجتماعی شود و تعادل بین اقتصاد و اکوسیستم را فراهم کند.
وی به مسئولیت اجتماعی فردی و جمعی در قالب شرکت‌ها و سازمان‌‌ها نیز اشاره کرد و گفت: هرگونه تغییر و تحول اجتماعی، حتی رویکرد دینی منجر می‌شود مسئولیت پذیری در جامعه تغییر کند در بعد فردی و جمعی برای نمونه در جامعه سنتی و مدرن تغییراتی در کمک به افراد ایجاد شده است. در گذشته مردم به اطرافیان خود در محدوده محله خود کمک می کردند اما اکنون خیریه های بزرگ ایجاد شده و از حالت محلی کمک‌ها خارج شده است و عملاً خیریه های بزرگ و نهادهای خیریه جای کمک‌های مردمی محلی را پر کرده اند.
امیرعلی حاتمی در گروه موافق نیز گفت: چیزی که کمتر در بحث دیدیم پاسخ به سؤال ما بود که آیا نظر شما واقعاً منفی است؟ در صحبت های گروه مقابل تداخل وحود دارد. ما اینجا دو موضوع متفاوت داریم مسئولیت اجتماعی و مسئولیت احساسی. اگرچه به نظر می رسد این دو یکی هستند اما دو مقوله جدا هستند اگر خیریه و کمک‌هایی در شرایط خاص وجود دارد زیر مجموعه مسئولیت احساسی هستند.
وی از تیم مقابل خواست این تفاوت را در نظر داشته باشند و افزود: اگر خیریه ها افزایش پیدا کرده اند علت آن افزایش مسئولیت اجتماعی نیست علت فقر گسترده و مشکلات اقتصادی و اجتماعی است.
احسان تقی بیگلو از گروه مخالف گذاره، گفت: شما (گروه مقابل) صف خرید در ایران را مطرح کردید این صف ها را در آمریکا هم مشاهده کردم که ربطی به مسئولیت اجتماعی ندارد این تلاش برای بقا است. شما مطرح کردید که مسئولیت در بحران ها شکل می گیرد اما در زمان های عادی وجود ندارد.
وی ادامه داد: شاهد افزایش چشمگیر راه اندازی کمپین های اجتماعی هستیم با همین مسئله به روشنی می توان به افزایش مسئولیت اجتماعی پی برد که همه نشانگر رشد کنشگری مردم است. یک دهه قبل عملاً چنین کمپین هایی برای رسیدن به مطالبات اجتماعی نداشتیم. در بحث کرونا هم شاهد حضور گسترده مردم برای ضد عفونی معابر بودیم شش هزا اکیپ مردمی در خراسان رضوی برای ضد عفونی معابر شکل گرفته آیا اینها نمونه افزایش مسئولیت اجتماعی مردم نیست؟
مهدی سقاوی از گروه موافق نیز گفت: گروه مقابل سوء برداشت داشتند و گفتند که خیریه ها در حال فعالیت هستند. موضوع این نیست که مسئولیت اجتماعی صفر شده مسئله این است که آیا نسبت به اول انقلاب بهتر شده یا نه؟ مسئولیت احساسی و اجتماعی را باید از هم تفکیک کرد. مسئولیت احساسی در شرایط حاد به وجود می آید مثلاً با وقوع سیل مردم همه برای کمک می آیند و جوی ایجاد می شود که همه باید همکاری کنند. این نوعی همدردی است که به شکل برحه ای رخ می دهد اما مسئولیت اجتماعی در زمان های عادی تعریف می شود.
وی ادامه داد: در بحث مشارکت هایی که رخ می دهد و کارزارها، باید گفت اینها در اثر تغییر در شیوه زندگی مردم به وجود آمده و بیشتر به معنای کنشگری هستند نه مسئولیت اجتماعی برای پیشرفت کشور.
سقاوی از گروه مقابل خواست به این سؤال پاسخ دهد که آیا واقعاً معتقدند که احساس مسئولیت اجتماعی در ایران کاهش پیدا نکرده است؟
مهری از گروه مخالف در پاسخ گفت: شما نباید سؤال را در مقدمه مطرح می‌کردید این غیر قانونی است. البته چون در ادامه مطرح کردید من پاسخ می‌دهم. مسئولیت اجتماعی افزایش داشته نه کاهش ادعا هم نمی‌کنیم اثبات می‌کنیم. در نظرسنجی مؤسسه گالوپ مطرح شده که رتبه ایران در میزان بخشندگی، مشارکت اجتماعی و نیکوکاری رشد داشته و با ۴۵ امتیاز رتبه ۲۹ را در جهان دارد. در ایران از هر ۱۰ نفر بیش از ۴ نفر برای مشارکت به شیوه های گوناگون اعلام داوطلبی می‌کنند. یعنی حدود نیمی از ایرانیان برای کمک به همنوعانشان اعلام امادگی کرده‌اند. تصویب قانون حمایت از افشاگران فساد در بعد سیستمی نیز گامی است در راستای مسئولیت اجتماعی. طبق اماز میزان زکات پرداختی در کشور علی رغم تحریم و کرونا ۱۰۶ درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است.
حاتمی در جمع بندی مطالب گروه موافق، گفت: یکی از مهم ترین مشکلات جامعه این است که از تاریخ درس نمی گیریم و مطالعه نمی کنیم. پدران و پدر بزرگ های ما ۶۰ سال پیش را دیده‌اند که دولت ملی دکتر مصدق با ملی کردن صنعت نفت تحت تحریم دولت بریتانیا قرار گرفت، صادرات نفت مختل و دولت با مشکل مواجه شد؛ مثل روزگار کنونی. اما آن زمان جامعه ایران چه واکنشی نشان داد؟ دولت اوراق قرضه ارائه داد تا کسری بودجه را جبران کند اما موفق نشد چون جامعه ایران ثروتمند نبود اما نشان داد به کمک مردم می‌توان مشکلات را حل کرد.
وی شرکت کنندگان را به مطالعه دو کتاب زندگی نامه دکتر مصدق و ایران بین دو کودتا ارجاع داد و گفت: همه مردم حتی سربازهایی که در پادگان ها بودند در حد توانشان به دولت کمک کردند ان زمان را با امروز مقایسه کنید.
حاتمی به عنوان راه کار گفت: باید حکومت نسبت به مردم اعتمادسازی کند. مردم تا زمانی که بورس را ببینند، اختلاس ها را ببینند و … نمی توانند به دولت اعتماد کنند. ما ارزش هایی را از دست دادیم چون الگوهایی را مثل رجایی و بهشتی را از دست دادیم که کسانی جایگزین آنها نشده اند.
تقی بیگلو نیز در جمع بندی نظرات گروه خود، گفت: متأسفانه تیم مقابل جمع بندی نکردند و مطالب جدید مطرح کردند. در مورد مصدق که اوراق قرضه عرضه کردند، در بورس هم این اتفاق افتاد و مردم با احساس مسئولیتی که داشتند رفتند و خریدند. اگر بحث ایستادگی مردم در دوران مصدق است اکنون شدیدترین تحریم ها را داریم اکنون هم ایستادگی می‌کنند و حضور پرشور در ۲۲ بهمن را داشتیم. گفتید مقایسه کنید با دهه ۶۰ آیا در آن زمان فضای مجازی وجود داشت؟ اکنون به کمک فضای مجازی کنشگری اجتماعی بیشتری داریم و این را هشتک هایی مربوط به مسائل اجتماعی نشان می‌دهد.