حقوق آموزشی و پژوهشی دانشجویان

دانشجویان در طول ترم تحصیلی حقوق و وظایفی دارند. حقوق دانشجویان در اَشکال حقوق آموزشی، حقوق صنفی و رفاهی؛ حقوق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و حقوق صنفی مطرح است. آنچه در ادامه می‌آید، حقوق آموزشی و پژوهشی مربوط به دانشجویان است که ازجمله کاردبردترین حقوقی است که برای دانشجویان وضع شده است و ممکن است دانشجو در طول دوران تحصیل با آن مواجه شود.

1- حق تحصیل دانشگاهی
هر شهروندی که شرایط عمومی ورود به آموزش عالی برابر مصوبات ومقررات مراجع ذی‌صلاح را داشته باشد و طبق مقررات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توانمندی علمی اش محرز شود، حق تحصیل دارد. 
 
2- حق برخورداری از فرصت‌های برابر آموزشی در دوره تحصیلات تکمیلی 
همه داوطلبان حق دارند تا فرصت‌های یکسان آموزشی داشته باشند و هر نوع سهمیه‌بندی، جز در مواردی که در قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی آمده، ممنوع است. 

3- حق انتخاب واحد 
دانشجو می‌تواند در دوره‌های کاردانی و کارشناسی هر نیم‌سال دست‌کم 2 و حداکثر 20 واحد درسی انتخاب کند. حداکثر واحد مجاز در تابستان 6 واحد است. در دوره کارشناسی‌ارشد دانشجو در هر نیم‌سال می‌تواند دست‌کم 8 و حداکثر 14 واحد انتخاب کند. 

4- حق برخورداری از ارزشیابی عادلانه و اعتراض به نمره
استاد موظف است گزارش نمره ارزیابی نهایی درس دانشجویان را ظرف دَه روز از تاریخ برگزاری امتحان نیمسال آن درس به اداره آموزش دانشکده یا واحد مربوط اعلام کند و دانشجو حق اعتراض به نمره و بررسی دوباره را دارد.

5- حق فرصت جبران 
نظام آموزش عالی برای دانشجویانی که نتوانسته‌اند به حد نصاب ارزشیابی در آزمون‌ها دست یابند، فرصت جبران قائل است. 
 
6- حق درخواست تمدید سنوات 
درصورتی‌که دانشجو در طول دوره تحصیل تعیین‌شده در آیین‌نامه‌های آموزشی قادر به اتمام درس خود نباشد، می‌تواند برای تمدید سنوات اقدام کند. این حق منوط به موافقت مراجع ذی‌صلاح است. 

7- حق انتخاب استاد راهنما و موضوع پایان‌نامه 
دانشجو حق دارد استاد راهنما را به گروه آموزشی پیشنهاد دهد و نهایی‌شدن این پیشنهاد منوط به موافقت استاد راهنما است. همچنین دانشجو حق دارد موضوع پایان‌نامه را با هماهنگی استاد راهنما انتخاب کند و به شورای تحصیلات تکمیلی پیشنهاد دهد. تصویب آن بر عهده شورا خواهد بود. 

8- حق مالکیت فکری 
دانشجو مالک فکری آثار علمی خود (مقاله، جزوه، یادداشت، پایان‌نامه و...) است. 

9- حق برخورداری از حمایت پژوهشی 
تمام دانشجویان از حق برابر در بهره‌مندی از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی برای انجام امور علمی و پایان‌نامه برخوردارند. 

10- حق شرکت در جشنواره‌های علمی 
 ازجمله حقوق دانشجویان شرکت در جشنواره‌های علمی و رقابت در این جشنواره‌هاست. مهم‌ترین جشنواره‌های علمی کشور عبارت‌اند از: جشنواره‌ جوان خوارزمی (در حوزه علم و فناوری)، جشنواره فارابی (در حوزه علوم انسانی)، جشنواره جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم(ص)، جشنواره شیخ بهایی (در حوزه فناوری) و جشنواره ملی پژوهش.

11- حق مرخصی 
دانشجو می‌‎تواند در صورت موافقت دانشگاه از مرخصی تحصیلی استفاده کند. مرخصی‌های  زایمان و استعلاجی نیز به دانشجو تعلق می‌گیرد.

12- حق تغییر رشته و گرایش 
دانشجویان دوره‌های کاردانی و کارشناسی پیوسته با داشتن برخی از شرایط، فقط برای یک بار در طول دوره تحصیل می‌توانند از یک رشته یا گرایش دیگر تحصیلی در همان دانشگاه تغییر رشته یا گرایش دهند. تغییر رشته در دوره کارشناسی‌ارشد ممنوع است. 

13- حق میهمان‌شدن و انتقالی 
 میهمانی و انتقال دانشجو در دوره‌های کاردانی و کارشناسی مطابق آیین‌نامه میهمانی و انتقال انجام می‌گیرد. تغییر رشته، انتقال و میهمانی دانشجو در دوره کارشناسی‌ارشد ممنوع است. 

14- حق دانشجویان نخبه، ممتاز و استعداد درخشان 
دانشجویان نخبه، ممتاز و استعداد درخشان بر اساس ضوابط و مقررات موجود، برخی امتیازها و حقوق آموزشی و پژوهشی دارند و از طرف بنیاد ملی نخبگان حمایت می‌شوند.