برگزاری اولین نشست «شناخت واقعیات غرب و نظام سلطه» در دانشگاه تربیت مدرس

به گزارش روابط عمومی سازمان دنشجویان ایران به نقل از روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد تربیت مدرس، اولین نشست از سلسله جلسات‌ دوره جامع آموزشی «شناخت واقعیات غرب و نظام سلطه» توسط مرکز مطالعات آینده‌پژوهی جهاد دانشگاهی واحد تربیت‌مدرس، روز دوشنبه 1 بهمن‌ماه ‍۱۴۰۳ در سالن شهید رئیسی دانشگاه تربیت مدرس به شکل حضوری و برخط برگزار شد. در این جلسه که با استقبال کم‌سابقه ۱۸۰ نفر علاقه مندان همراه بود، به «مطالعه‌ی مفهومی نظام سلطه» پرداخته شد.
مدرس اولین جلسه این دوره جامع، آقای دکتر روح‌الامین سعیدی سخنرانی خود را با حدیثی از امام علی (ع) آغاز کردند: «فَإِنَّا مُسْتَقْبِلُونَ أَمْراً لَهُ وُجُوهٌ وَ أَلْوَانٌ لَا تَقُومُ لَهُ الْقُلُوبُ وَ لَا تَثْبُتُ عَلَیْهِ الْعُقُولُ». براساس همین خطبه از نهج‌البلاغه ایشان عرصه‌ی سیاست و بخصوص عرصه‌ی مناسبات قدرت بین‌المللی را عرصه‌ی نبرد قلب‌ها و ذهن‌ها دانستند؛ همچنین با رد برخی نظرات مبنی بر اینکه چیزی به نام نظام سلطه دیگر وجود ندارد  و یا عصر مربوط به قدرت امپریالیستی به پایان رسیده است، بر حضور پررنگ نظام سلطه در عرصه‌ی بین‌المللی و وجود انواع نظام سلطه‌ی امپریالیستی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تاکید کردند.
این استاد دانشگاه امام صادق (ع) با تقسیم‌بندی جلسات پیش روی به سه قسمت تئوریک، تاریخی و انضمامی، جلسه‌ی اول را به مفاهیم نظری مربوط به سازوکارهای سلطه اختصاص داد. در این بخش به روندی از اعمال سلطه اشاره شد که با وجود توانمندی آغاز می‌شود و با اعمال روابط قدرت تداوم می‌یابد و درنهایت به هدف اعمال سلطه منجر می‌شود.
در ابتدای تشریح هریک از این سه مقوله، بر تمایز میان مقوله‌های توانمندی و قدرت تأکید شد. ایشان اذعان داشتند که داشتن توانمندی الزاماً به روابط قدرت منجر نخواهد شد. برای مثال آمریکا به‌عنوان کشوری که در زمان جنگ ویتنام از بزرگترین توانمندی نظامی جهان برخوردار بود، قادر به تداوم جنگ و اعمال قدرت در این کشور نبود و درنهایت شکست خورد.
توانمندی از نظر این پژوهشگر روابط بین‌الملل شامل منابعی است که در اختیار کنشگران قرار دارد و «می‌تواند» برای ایجاد یک رابطه‌ی قدرت و نفوذ بر دیگری مورد استفاده قرار گیرد. . اما صرف داشتن توانمندی الزاماً به روابط قدرت منجر نخواهد شد. ایشان ازسویی، توانمندی‌هایی نظیر توانمندی نظامی، اقتصاد و... را از جمله توانمندی‌های ملموس و ازسوی‌دیگر، توانمندی‌هایی همچون تصمیم‌گیری، رهبری، دیپلماسی و... را به‌عنوان توان‌مندی‌ها غیرملموس مورد اشاره قرار دادند.
در بخش بعدی از این سخنرانی، به مقوله‌ی قدرت به‌عنوان امری رابطه‌ای و نسبی پرداخته شد. دکتر سعیدی قدرت را به‌عنوان رابطه‌ای روانی توصیف کردند که در آن یک کنشگر، کنشگر دیگری را تحت نفوذ خود قرار می‌دهد تا رفتار او را تغییر دهد و یا او را وادار کند تا به میل اعمال‌کننده ی قدرت عمل کند. ایشان در ادامه به انواع قدرت‌های مستقیم و غیرمستقیم اشاره کردند. قدرت مستقیم شامل دو نوع قدرت اجبارآمیز و قدرت ساختاری، و قدرت غیرمستقیم شامل قدرت نهادی و قدرت مولد است. هریک از این چهار نوع قدرت از منابع و توان‌مندی‌های گوناگونی و نیز براساس رویکردهای نظری مختلفی چهارچوب‌بندی می‌شوند.
در انتها این عضو هیئت‌علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع) انواع قدرت را منتهی به سه نوع اعمال سلطه‌ی سخت، نرم و هوشمندانه دانستند که مورد سوم درواقع ترکیبی از دو روش اعمل سلطه‌ی اولی است.
جلسه بعدی این نشست در سه دوشنبه متوالی بهمن ۱۴۰۳ تداوم یابد، با پاسخ مدرس به پرسش‌های مطرح شده‌ توسط شرکت‌کنندگان حضوری و برخط، به پایان رسید.