آشنایی با واژگان و اصطلاحات دانشگاهی

گروه آزمایشی:
منظور از گروه آزمایشی رشته‌های مختلف علوم انسانی، علوم پایه، علوم پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی و هنر است.

رشته:
رشته، یکی از شعب فرعی از گروههای علمی (علوم پزشکی، علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، کشاورزی، هنر، تربیت معلم و علمی- کاربردی) است که از لحاظ موضوع کاملاً مشخص است و از دیگر موضوعات متمایز بوده، حداقل به یک کارایی مشخص می‌انجامد.

گرایش:
هر یک از شعب یک رشته که بیانگر یک تخصص باشد، گرایش نامیده می‌شود. اختلاف دروس در دو گرایش از یک رشته نباید از ۷ درصد کل واحدهای رشته کمتر و از ۳۰ درصد کل واحدها بیشتر باشد.
به عنوان نمونه رشته روان‌شناسی داری گرایش‌های روان‌شناسی بالینی، روان‌شناسی کودکان استثنایی، روان‌شناسی عمومی و روان‌شناسی صنعتی و سازمانی است.

مقطع تحصیلی (دوره):
مقطع تحصیلی، نشانگر طول مدت تحصیل و نوع مدرک اعطایی در پایان تحصیل است، مانند کاردانی (فوق دیپلم) کارشناسی (لیسانس)، کارشناسی ارشد (فوق لیسانس یا دکترای حرفه‌ای) و دکترای تخصصی(PhD)

سال تحصیلی:
هر سال از دو نیمسال تحصیلی یا از دو ترم و درصورت نیاز یک دوره تابستانی تشکیل می‌شود.

نیمسال تحصیلی:
مدت زمان چهار ماه و نیم آموزش را که در طول ۱۷ جلسه و طی ۱۷ هفته انجام می‌پذیرد، یک نیم‌سال تحصیلی گویند که به یک ترم تحصیلی نیز موسوم است.

دوره (ترم) تابستانی:
هر دوره تابستانی شامل ۶ هفته آموزش است. تعداد واحدهای انتخابی در دوره تابستانی حداکثر ۶ واحد درسی
است.

دوره تحصیلی (مقطع تحصیلی):
یک دوره کامل تحصیلی است که طی آن دانشجو، وارد دانشگاه شده، در یک رشته خاص تحصیل کرده، در نهایت
به اخذ یکی از مدارک تحصیلی معتبر (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترای حرفه‌ای و یا دکترای تخصصی) نایل می‌گردد.

تحصیلات تکمیلی:
به مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در اصطلاح «تحصیلات تکمیلی» گفته می‌شود. معمولاً پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی به نسبت مقطع کارشناسی کمتر و سخت‌گیری‌ها بیشتر است.

دوره کاردانی:
دوره کاردانی (فوق دیپلم) پایین‌ترین مقطع تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک بالاتر از دیپلم و پایین‌تر از کارشناسی، به نام مدرک کاردانی (فوق دیپلم) می‌انجامد.
ضوابط حاکم بر دوره‌های کاردانی با وجود اشتراک با دوره‌های کارشناسی (به خصوص کارشناسی ناپیوسته)، دارای مقررات ویژه خود نیز است. به عنوان نمونه حداکثر طول دوره و واحدهای کاردانی، به ترتیب بین ۶۸ تا ۷۲ واحد و سه سال است.

دوره کارشناسی ارشد (ناپیوسته- پیوسته):
دوره کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) یکی از دوره های آموزش عالی بالاتر از دوره کارشناسی است که سرانجام به اعطای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مربوطه منتهی می گردد.
محتوای آموزشی در این دوره، مجموعه ای از مطالب نظری، آزمایشگاهی و عملی است که نسبت به دوره‌های قبل از انعطاف بیشتری برخوردار بوده و با تاکید بر پژوهش و تحقیق سعی می شود کارایی و مهارت لازم را در گرایش تحصیلی مورد نظر تامین کند.
دوره کارشناسی ارشد به دوره کارشناسی ارشد پیوسته و ناپیوسته تقسیم می گردد که از جهت شرایط ورودی، طول مدت دوره و تعداد واحدها، نمره قبولی و سایر ضوابط آموزشی با یکدیگر متفاوت هستند.
دانشجوی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته، تابع آئین نامه آموزشی مستقل است و دانشجوی دوره کارشناسی ارشد پیوسته، در طول تحصیل تا سقف واحدهای قابل قبول دوره کارشناسی (۱۳۵ تا ۱۴۰)، تابع مقررات آئین نامه های آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی و در سایر دروس تخصصی و پایان نامه و… تابع آئین نامه آموزشی کارشناسی ارشد ناپیوسته خواهد شد.

دوره دکتری (PhD):
دوره دکتری PhD بالاترین مقطع تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک دکترا می انجامد و مجموعه‌ای هماهنگ از فعالیت های پژوهشی و آموزشی است.
هدف از ایجاد دوره دکتری، تربیت افرادی است که با احاطه یافتن به آثار علمی در یک زمینه خاص و آشنا شدن با روش های پیشرفته و دستیابی به جدیدترین مبانی آموزشی و پژوهشی بتوانند با نوآوری در زمینه‌های علمی و تحقیقی، در رفع نیازهای کشور و گسترش مرزهای دانش، در رشته تخصصی خود موثر بوده، به تازه‌هایی در جهان دانش دست یابند.

انتخاب واحد:
دانشجویان در تمام دانشگاه‌های روزانه، نوبت دوم، پیام نور، پردیس خودگردان، غیر انتفاعی، آزاد و علمی کاربردی پیش از شروع هر ترم و برای وارد شدن به ترم جدید باید دروسی را که قرار است در آن ترم بگذرانند، انتخاب کنند. انتخاب واحد تمام دانشجویان ترم اولی توسط دانشگاه انجام می گیرد اما از ترم دو به بعد دانشجو خود باید انتخاب واحد کند.

حذف و اضافه:
دانشجو می‌تواند در هر نیم‌سال تحصیلی فقط در مهلتی کمتر از دو هفته پس از شروع نیمسال تحصیلی حداکثر دو درس دیگر انتخاب یا دو درس انتخابی را حذف یا دو درس انتخابی خود را با دو درس دیگر جابجا کند، مشروط بر آنکه تعداد واحد‌های انتخابی وی از حد مقرر تجاوز نکند.

حذف اضطراری:
در صورت اضطرار، دانشجو می‌تواند تا ۵ هفته به پایان نیمسال تحصیلی مانده، فقط یکی از درس‌های نظری خود را با تایید گروه آموزشی مربوط حذف کند، مشروط بر آنکه اولاً غیبت دانشجو در آن درس بیشتر از ۲۳/۰ مجموع ساعات آن درس نباشد و ثالثاً تعداد واحدهای باقیمانده وی از ۱۲ واحد کمتر نشود.

حذف کلی دروس:
حذف کلیه درس‌های اخذ شده در یک نیمسال تحصیلی، تنها در صورتی مجاز است که بنا به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه، دانشجو قادر به ادامه تحصیل در آن نیمسال نباشد. در این صورت، نیمسال مزبور، جزء حداکثر زمان مجاز تحصیل دانشجو محسوب خواهد شد.

واحد احتسابی:
تعداد واحدهایی که پس تغییر رشته از سوی گروه آموزشی کل دانشگاه از دانشجو پذیرفته می‌شود و در میانگین کل وی منظور می‌گردد، واحد احتسابی می‌گویند.

دروس پایه:
دروسی است که برای آماده کردن دانشجو به منظور گذراندن سایر دروس اصلی و نیز افزایش اطلاعات و تقویت بنیه علمی دانشجو و همچنین درک بهتر سایر دروس رشته تخصصی وی ارایه می گردد.

دروس اصلی:
دروسی است که ویژه ی شاخه ها یا مجموعه های تخصصی یک رشته تحصیلی (گرایش) است.

دروس تخصصی:
دروسی است که صرفاً به منظور کاراییهای علمی و عملی یکی از شاخه ها یا مجموعه های تخصصی یک رشته تحصیلی تدریس می شود (در برخی از رشته ها ممکن است دروس اصلی و تخصصی آن رشته تحت عنوان دروس تخصصی طبقه بندی شود)

دروس پیش نیاز:
بعضی از درس¬ها پیش‌نیاز سایر دروس هستند، به این معنا که تا هنگامی‌که آن‌ها را پاس نکنید، نمی¬توانید درس بعدی را اخذ کنید. به همین خاطر، لازم است انتخاب و پاس شدن این درس‌ها را در اولویت خود قرار دهید. نمره این دروس در کارنامه دانشجو ثبت و در میانگین نمرات پایان نیمسال و همچنین در میانگین کل نمرات دانشجو، محاسبه می شود و در مشروطی، قبولی یا ردی دانشجو نیز تاثیر دارد.

شماره درس:
برای سهولت نام نویسی و مراجعه به برنامه ها و درس ها و استفاده از کامپیوتر در تنظیم کارنامه ها، برای هر درس، شماره هفت رقمی خاص در نظر گرفته شده است که از کدهای مختلفی تشکیل شده است.

برنامه درسی و آموزشی:
شورای عالی، برنامه ریزی درسی را بر پایه مجموعه ای متناسب از دروس عمومی، اختصاصی (اعم از پایه، اصلی و تخصصی) و اختیاری مربوط به هر رشته و تا سقف مجاز واحدهای درسی انجام می دهد و ابلاغ می‌کند.

دروس انتخابی (اختیاری):
در بعضی دانشکده¬ها و دانشگاه¬ها، تعدادی واحد اختیاری به دانشجو معرفی می¬شود که البته لازم است از بین آن¬ها چند واحد را انتخاب کند و اختیاری بودن به این معناست که دست دانشجو در انتخاب از میان آن‌ها باز است.
این تعداد واحدهای اختیاری از سوی شورای عالی برنامه ریزی برای هر رشته و گرایش، مشخص شده است.

دروس عمومی:
دروس عمومی، به درس¬هایی گفته می‌شود که میان همه دانشجویان صرف‌نظر از رشته تحصیلی‌شان مشترک است به منظور گسترش اطلاعات و معلومات مورد نیاز دانشجویان موظف به گذراندن آن تا پایان طول تحصیلشان هستند.

مشروط شدن:
درصورتی‌که در مقطع کارشناسی، معدل شما در یک نیمسال (ترم) کمتر از ۱۲ شود، آن نیمسال را مشروط می‌شوید. در این صورت، به جریمه درس نخواندن شما، ترم بعدی اجازه اخذ واحد کمتری به شما داده خواهد شد. امیدواریم هرگز حتی یک‌ترم هم مشروط نشوید، اما مطابق آیین‌نامه آموزشی، درصورتی‌که یک دانشجو ۳ ترم متوالی یا ۴ ترم غیر متوالی مشروط شود، از دانشگاه اخراج خواهد شد. (جهت اطلاع، حداقل معدل در مقطع کارشناسی ارشد ۱۴ و در مقطع دکتری ۱۶ است)

مطالب مرتبط:

‌‌‌‌‌هرآنچه درباره حذف و اضافه باید بدانید

چیزهایی هست که هر دانشجویی باید بداند