معرفی بازی باستانی Ludus dudodecim scriptorium

مترجم: زهرا معمارزاده

ویراستار: علی علیزاده

مطالب مرتبط

معرفی بازی باستانی لیوبو (Liubo) (قسمت اول)

معرفی بازی باستانی لیوبو (Liubo) (قسمت پایانی)

معرفی بازی قدیمی و تاریخی Goose (غاز)

نگاهی دقیق‌تر به بازی شطرنج

معرفی بازی شطرنج ۹۶۰

معرفی بازی باستانی Ludus dudodecim scriptorium
در ادامه معرفی بازی‌های باستانی و تاریخی که به نوعی شناسنامه و تاریخ بازی‌های رومیزی هستند، در مقاله امروز به معرفی یک بازی باستانی دیگر می‌پردازیم.
Ludus dudodecim scriptorium یاXII scripta ، یک بازی رومیزی محبوب در زمان امپراطوری روم می‌باشد. نام این بازی به معنی «۱۲ نشانه» است که احتمالاً به سه ردیف ۱۲ تایی اشاره دارد که روی صفحه بازی وجود دارد و در بیشتر نمونه‌های به‌جامانده از این بازی یافت می‌شود. تصور می‌شود که بازی «tablula» از نوادگان این بازی است. هر دوی این بازی‌ها شبیه نسخه امروزی این بازی، یعنی بازی «لودوس (Ludus)» هستند. گمان می‌رود کهXII scripta یک بازی مصری باشد، اما به نظر برخی این مسئله چندان قابل استناد نیست زیرا به استثنای شباهت‌های ظاهری کمی که بین ظاهر صفحه بازی‌ها و استفاده از تاس وجود دارد، هیچ مدرک شناخته‌شده دیگری وجود ندارد که این دو بازی را به هم ارتباط دهد. عامل دیگری که باعث ایجاد تردید در این موضوع می‌شود این است که جدیدترین صفحه سنتی و کلاسیک شناخته‌شده بیش از ۵۰۰ سال قدیمی‌‌تر از اولین XII scripts شناخته شده است.

اطلاعات بسیار کمی در مورد گیم‌پلی این بازی خاص باقی‎مانده است. این بازی دارای سه تاس مکعبی شکل و تعدادی قطعه یا مهره بوده و به هر بازیکن ۱۵ قطعه می‌رسیده است. فضاهایی که با حروف در صفحه‌های اولیه این بازی دیده می‎‌شود، احتمالاً راهی ممکن برای حرکت مهره‌ها را نشان می‌داده‌اند. اولین نمونه شناخته‌شده از این بازی در کتاب « Amatona Ovid's Ars(هنرعشق)» دیده شده است. «هنر عشق» بین سال‌های ۱ قبل از میلاد و ۸ میلادی نوشته شده است و یک نمونه قدیمی از این بازی در یکی از مناطق باستانی جنوب ترکیه به اسم Kibyra کشف شده است. به نظر می‎رسد که بازی Duodecim scripta اولین و اساسی‌ترین بازی از هر ۳ بازی گفته شده است که دو بازی دیگر «Tabula» و «Felix sex Board Game» هستند.

Duodecim scripta به معنای «۱۲ خط نوشته‌شده» است. احتمالاً اولین و قدیمی‌ترین نسخه آن، دارای ۱۲ مربع است که در دو ردیف ۶تایی قرار دارشتند و از ۱ تا ۱۲ شماره‌گذاری شده‌اند. می‌توانیم به این نکته توجه کنیم که این ۱۲ مربع، ۱۲ ماه سال را تداعی می‌کنند. در ابتدا، بازی احتمالاً با دو تاس انجام می‌شده است و در ادامه ردیف‌های بیشتری را در صفحه بازی ایجاد شده و به هر ردیف ۱۲ مربع اضافه می‌شده است. این صفحه خاص را برای افراد ثروتمندتر روی میز، روی یک تخته چوبی یا یک سفال حک می‌کردند. علاوه بر این موارد، روی زمین به صورت نقاشی و یا حتی روی یک تکه چرم صفحه این بازی را حک میکردند. صفحه‌های مختلف این بازی در سراسر امپراتوری روم به ویژه در اردوگاه‌های نظامی حفاری شده است که با استناد به آنها می‌توان گفت این بازی بسیار مورد توجه سربازان رومی قرار گرفته است. در Duodecim scripta، هر بازیکن ۳۰ مهره دارد (از هرکدام از رنگ‌های سیاه و سفید ۱۵ عدد) دو بازیکن روبروی هم نشسته و ۳۰ مهره خود را درون اولین مربع کنار صفحه قرار می‌دهند. بنابراین می‌فهمیم که مهره‌های این بازی، کوچک و بسیار دقیق ساخته می‌شدند تا بازیکنان بتوانند آن‌ها را روی هم بچینند. در گام بعد، هرکدام از بازیکنان در هر نوبت ۳ تاس می‌انداختند و به تعداد اعداد ظاهر شده روی تاس، مهره‌های خود را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت حرکت می‌دادند. هدف بازی این بوده است که بازیکن باید تمام مهره‌هایی که روی صفحه بازی قرار دارد را به مربع آخر برساند.

قوانین بازی
از اسناد به دست آمده درباره این بازی، می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بعضی از مربع‌های روی صفحه بازی اسم هم داشتند؛ به عنوان مثال: مربع شماره ۱۴ «Antigonus»، شماره ۱۹ «Summus» و مربع شماره ۲۳ «Divus» نام داشته اما متاسفانه اطلاعات بیشتری در مورد معنی و نقش احتمالی این مربع‌ها یافت نشده است. تاکنون فقط ۳ قانون اصلی برای این بازی کشف شده است: پرتاب ۳ تاس به شما این امکان را می‌دهد که در ۳ قسمت به جلو حرکت کنید. برای مثال، اگر تاس‌های شما ۲، ۵ و ۷ بیاید، شما می‌توانید مهره اول را ۵ مربع، مهره دوم را ۷ مربع و مهره سوم را ۲ مربع به جلو پیش ببرید. اما اگر برای مثال، دیدید که مهره اول شما روی مهره حریف می‌افتد، ممکن است که ترجیح دهید که آن را در جایی که در قرار دارد رها کنید و مهره چهارم یا پانزدهم را حرکت دهید. اگر مهره شما روی مربعی قرار بگیرد که از قبل یک مهره حریف روی آن قرار داشته باشد، مهره حریف به مربع اول برمی‌گردد. اگر روی مربعی قرار گرفتید که دو یا چند مهره حریف روی آن بود، شما نمی‌توانید آن را تصرف کنید اما می‌توانید یکی دیگر از مهره‌های خود را حرکت دهید.

چگونه بازی کنیم؟
۱. صفحه بازی Ludus duodecim scriptorium را روی یک میز قرار دهید.
۲. شما نمی توانید مهره خود را در نقطه ای که حریف در آن تعداد دو یا بیشتری مهره دارد بگذارید.
۳. اگر مهره حریف روی همان نقطه قرار بگیرد که یک مهره تنها وجود دارد، مهره تنها، به بیرون از بازی انداخته می‌شود و صاحب آن باید قبل از اینکه بخواهد مهره دیگری را وارد بازی کند، مهره بیرون برده شده را به بازی برگرداند.
۴. شما می‌توانید مهره‌های همرنگ را روی یک نقطه به تعداد نامحدود بچینید.
چگونه برنده بازی شویم؟
بازی وقتی تمام می‌شود که یکی از بازیکنان تمام ۱۵ قطعه خود را از تمام مربع‌های صفحه عبور بدهد. سپس آن فرد برنده بازی اعلام خواهد شد.

نکته‌ها و ترفندهایی برای بهتر بازی کردن
یک بازیکن نوبت خود را با پرتاب ۳ تاس شروع می‌کند. بازیکنان می‌توانند اعداد را به هرترتیبی که دوست دارند روی مهره‌ها اعمال کنند و با هرعدد به دست آمده یکی از موارد زیر را انجام دهد.
۱. مهر‌ه‌ای که منتظر ورود به صفحه بازی است، ممکن است در نقاط ۱ تا ۶ قرار گیرد.
۲. یک مهره روی صفحه بازی می‌تواند با تعداد مناسبی از اعداد به دست آمده از ۳ تاس در طول مسیر حرکت کند.
۳. اگر تمام مهره‌های بازیکنی روی نقاط ۱ تا ۶ باشد، ممکن است یک مهره از نقطه مناسب از روی صفحه حمل شود، آن مهره مسابقه را به پایان رسانده است.

برای اطلاع از اخبار مربوط به بازی‌ها و مطلع شدن از مقالات تازه می‌توانید به اینستاگرام ما به آیدی bazikhallagh مراجعه کنید.

منابع

https://www.bead.game/games/traditional/ludus-duodecim-scriptorum
http://www.novaroma.org/nr/Duodecim_Scripta_(Nova_Roma)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ludus_duodecim_scriptorum